موکسا و طب سوزنی

در گذشته های دور در کشور چین از گرم نمودن نقاط همراه با وارد کردن سوزن در آنها استفاده می شد. از آن جایی که سوزن زدن (چن) اغلب هم زمان با گرم کردن (چیو) انجام می شد طب سنتی چین را چن چیو می نامیدند.

هر چند که گرم کردن نقاط طب سوزنی (چیو) به طرق مختلف انجام می گیرد ولی تجربه هزار ساله نشان داده است که بهترین راه این کار استفاده از گیاهانی است که بدون این که دود کنند می سوزند. امروزه چن چیو را طب سوزنی و گیاه سوزاندنی متداول را موکسا می نامند. کلمه موکسا ریشه ژاپنی دارد. به همین دلیل به آن علف ژاپنی هم می گویند. از این گیاه، در ژاپن نیز، برای گرم نمودن نقاط طب سوزنی استفاده میگردد. به تدریج نام موکسا در این روش جا افتاد و در حال حاضر هم به گیاه و هم به روش درمانی اطلاق می شود.موکسا برگ نوعی گیاه است که در اواخر تابستان جمع آوری و خشک می گردد. برگ خشک را سه سال در انبار نگاه می دارند تا آماده استفاده شود. پس از گذشت این مدت آن را خرد کرده و به شکل پشم خام در می آورند.

موکسا به ندرت به صورت خالص به کار می رود. معمولاً آن را به منظور افزایش اثر درمانی با دیگر گیاهان دارویی در هم می آمیزند. محصولات مختلفی از آن ساخته می شود که مهم ترین آنها سیگارها و مخروط های موکسا هستند. وقتی این سیگارها و مخروط ها آتش زده می شوند تدریجاً و نه به یک باره می سوزند. بدین ترتیب نقاط طب سوزنی یا سوجوک گرم و تحریک می گردند.




سیگارهای موکسا

استفاده از سیگارهای موکسا آسان ترین راه تحریک نمودن نقاط طب سوزنی به وسیله گرما است. این کار در میان متخصصان طب سوزنی در سراسر جهان جا افتاده است. طول این سیگارها بین 16 تا 16 سانتی متر و قطر آنها از 6.2 تا 1.1 سانتی متر است.
روش تحریک نقاط با استفاده از سیگارهای موکسا بدین ترتیب است: سیگار را روشن نمایید و سر سوزان آن را با فاصله مناسبی از نقطه طب سوزنی نگه دارید تا آن را گرم کند. نحوه گرمایش و مدت آن بستگی به نوع بیماری و شیوه درمان طب سوزنی یا سوجوک دارد.

عمدتاً از دو نوع سیگار استفاده می شود: یک نوع با پیچاندن کاغذ متخلخلی به دور موکسا به دست می آید و نوع دیگر سیگار فشرده بدون دود است.

سیگارهایی که از طریق پیچاندن کاغذ به دور موکسا تولید می گردند خیلی سریع می سوزند، دود زیادی دارند و بوی قوی و خاصی هم می دهند. این همان بویی است که در اتاق های انجام این کار به مشام می رسد و مانع اصلی به کارگیری موکسا در منازل افراد می  باشد. ولی وضعیت از سال 1122 ، که تولید کنندگان چینی موکسای بدون دود را هم به بازار عرضه نمودند، فرق کرد.

سیگارهای موکسای بدون دود از در هم آمیختن موکسا و عصاره چند گیاه دیگر و با استفاده از فناوری مشابه تولید زغال فعال ساخته می شوند. با این کار بخش عمده مواد آلی، که به هنگام سوختن دود می کنند و بو می دهند، حذف می گردند. به ماده به دست آمده درصد مشخصی هم زغال فعال افزوده می گردد و سپس آن را فشرده می کنند.

سیگارهای موکسا یکی از گران قیمت ترین وسایل مورد استفاده در طب سوزنی است. خیلی کم دود می کنند و می توان از آنها در مکان های کوچک و بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران استفاده نمود. به سیگارهای مرغوب عصاره هایی همچون چوب سندل، پاچولی، یلانگ یلانگ، کندر و غیره می افزایند که موجب می گردند رایحه دلپذیری اتاق را فراگیرد. این عصاره ها همچنین اثر آرامش بخشی بر روان می گذارند و لذا به فرایند شفا کمک می کنند.

زمان سوختن سیگاری به طول 16 سانتی متر که در کاغذ پیچانده شده است حدود 16 دقیقه می باشد. ولی سیگار مرغوب و بدون دودی به طول 16 سانتی متر تا حدود 166 دقیقه می سوزد.

مخروط های موکسا

تحریک نقاط با استفاده از مخروط های موکسا بدین ترتیب انجام می پذیرد: مخروطی را که به خوبی فشرده شده است بر روی نقطه طب سوزنی می گذارند و آن را آتش می زنند. گرما به درون پوست می رود. هرگاه که گرمای حاصل تقریباً غیر قابل تحمل شد مخروط سوزان را با مخروط جدیدی جایگزین می سازند. تعداد مخروط هایی که یکی پس از دیگری بر روی هر نقطه می گذارند می تواند از یک تا افزون بر صد عدد باشد. بزرگی آنها هم بسته به نوع بیماری و روش استفاده می تواند به اندازه دانه برنج تا فندق باشد. مخروط هایی که از موکسای بدون دود ساخته می شوند به خوبی فشرده شده اند و سوختن آنها هم بیشتر طول می کشد.

در منابع طب چینی چنین آمده است که فرایند سوزاندن موکسا را آن قدر باید ادامه داد تا پوست تاول بزند. در این صورت تاول به وجود آمده پیوسته نقطه طب سوزنی را تحریک و جریان انرژی در مریدین ها را تنظیم می کند. حتی عده ای بر این باورند که عفونت تاول تضمینی برای موفقیت درمان است. اتفاقات کوچکی که در ناحیه تاول زده پدید می آیند باعث تشدید فعالیت درونی انسان برای غلبه بر بیماری عضو می گردند.

امروزه دیگر، به جز در برخی کشوره ای آسیایی و به دلیل علائم زشتی که پس از درمان بر روی پوست باقی می مانند، به ندرت نقاط را تا حد تاول زدن گرم می کنند. در عمل مخروط های موکسا را قبل از این که حرارت آنها غیر قابل تحمل شود بر می دارند تا از سوختگی اجتناب شود.

تغییر دیگری که در بکارگیری موکسا به وجود آمده استفاده از موکساهای کوچک است. این محصول جدید در واقع سیگار کاغذپیچ، فشرده و کوچکی است که بین دو تا پنج میلی متر قطر و حدود ده میلی متر طول دارد. آن را بر روی نمد گرد و نسوزی قرار می دهند. زیر نمد، همچون مخروط های تولید کارخانجات، چسبناک است.



مزایای تحریک با موکسا

تحریک با موکسا جسمانی ترین، موثرترین، قوی ترین، و قابل قبول ترین شیوه فعال سازی نقاط طب سوزنی است.

این روش راحت و لذت بخش می باشد و در طول اعصار کارایی خود را به اثبات رسانده است. تاثیر آن بیش از تمامی روش های دیگر تحریک، از جمله سوزن زدن، است. استفاده از آن خصوصاً برای مواردی همچون بیماری های مزمن، بیماران ضعیف، سال خوردگان و کودکان توصیه می گردد.

در فصل هفتاد و سوم کتاب قدیمی "نقطه جادویی پشتیبان" آمده است که: "اگر بیماری را نتوان با طب سوزنی درمان کرد باید از موکسا استفاده شود." در کتاب قدیمی دیگری به نام "مقدمه ای بر پزشکی" نیز آمده است که: "اگر بیماری نسبت به دارو و طب سوزنی عکس العملی نشان ندهد باید موکسا را به کار گرفت."

اکثر متخصصان معاصر طب سوزنی نیز بر این عقیده اند که تحریک با موکسا برای اغلب بیماری ها، در مقایسه با سایر شیوه های تحریک نقاط، از مزایایی برخوردار است. فرض بر این است که قدرت شفابخشی حاصل از تحریک با موکسا ناشی از گرمای خوبی است که از سوختن ملایم آن بدست می آید. استفاده از این روش ویژگی های خاصی دارد: هنوز هیچ منبع گرمای مصنوعی که بتواند جایگزین آن گردد ساخته نشده است.