مهم ترین اختلاف طب جدید با طب قدیم، عقلانى و استدلالى بودن طب قدیم است، در حالى که طب جدید به روش تجربه وآزمایش متکى است. پیش از پیدایش رنسانس در قرن شانزدهم میلادى ماهیت طب، استدلالى بود. با نگاهى به کتاب هاى پزشکى چون قانون بوعلى سینا، ذخیره ى خوارزمشاهى و طب ناصرى و یا قانونچه که خلاصه اى از طب قدیم است، برهانى بودن طب به روشنى معلوم مى شود. گرچه در گذشته پزشکان از تجربه هم استفاده مى کردند اما به نحوى قانونمند و مستدل، مطالب پزشکى خود را تنظیم مى کردند. اطباء قدیم با شناخت طبیعت، موجودات هستى را به چهار قسم اصلى تقسیم مى کردند که عبارتند از:
1) آتش: که طبیعت آن گرم و خشک است. 2) هوا:که داراى طبعى گرم وتر است. 3) زمین: که طبیعت آن گرم و خشک است. 4) آب: که داراى طبعى سرد وتر است. و نیز فصول سال را نیز به 4 قسم تقسیم مى کردند به شرح زیر:
الف ) بهار: گرمِ مرطوب. ب ) تابستان: گرمِ خشک. ج ) پائیز: سرد خشک. د) زمستان: سردِ مرطوب.
از طرفى جهان را عالم کبیر و انسان را عالم صغیر مى دانستند. و از این رابطه که انسان عالم صغیر بود و لاجرم تمام خصوصیات عالم طبیعى عالم کبیر را در خود دارد، به این نتیجه رسیدند که انسان هم داراى چهار نوع مزاج است که عبارتند از:
-1 مزاج دموى: و آن مزاجى است گرم وتر.
-2 مزاج صفراوی: مزاج گرم و خشک.
-3 مزاج سودایى: سودایى ها افرادى هستند که مزاجشان سرد ولى خشک است.
-4 مزاج بلغمى: که صاحب آن مزاجى سرد و گرم دارد. تمام خصوصیاتى که در سردِتر وجود دارد، در این نوع افراد بلغمى دیده مى شود.
